Datuk Zakiah Hanum. Wanita Pertama Ketua Pengarah Arkib Negara. | NALURI KINI : Datuk Zakiah Hanum ialah tokoh yang dihormati dalam bidang kearkiban, baik di Malaysia mahupun di peringkat antarabangsa. Sebagai Ketua Pengarah Arkib Negara Malaysia yang kelima, beliau telah berkhidmat selama 34 tahun. Menariknya, 18 tahun daripada tempoh itu dihabiskan sebagai peneraju jabatan. Sumbangan beliau sangat besar dalam memperkasakan Arkib Negara. Oleh itu, namanya terus dikenang dalam pemeliharaan sejarah negara.
Latar Belakang dan Pendidikan
Beliau dilahirkan pada 15 September 1937 di Alor Setar, Kedah. Membesar dalam keluarga besar dengan sembilan adik-beradik, beliau menunjukkan kecemerlangan sejak kecil. Perang Dunia Kedua menyebabkan pendidikannya tertangguh, namun beliau memulakan persekolahan pada 1946.
Beliau menamatkan pendidikan awal di Sekolah Perempuan Kampung Baharu (kini Sekolah Menengah Sultanah Asma). Pada 1955, beliau menduduki peperiksaan Senior Cambridge dan menjadi satu-satunya pelajar yang memperoleh gred superior. Kemudian, beliau meneruskan pengajian ke tingkatan enam di Methodist Boys’ School, Pulau Pinang. Selepas itu, pada tahun 1957, beliau melanjutkan pelajaran ke Universiti Malaya.
Kerjaya di Arkib Negara
Datuk Zakiah Hanum memulakan perkhidmatan awam pada 4 Ogos 1961. Ketika itu, beliau dilantik sebagai Assistant Record Keeper di Pejabat Rekod Awam, yang kemudian dikenali sebagai Arkib Negara Malaysia pada 1963. Tidak lama selepas itu, beliau dihantar ke New Delhi, India, untuk mengikuti kursus profesional dalam bidang arkib. Beliau memperoleh Diploma in Archives Keeping pada tahun 1962.
Kerjayanya terus berkembang. Pada 1965, beliau dilantik sebagai Timbalan Pengarah. Seterusnya, pada 1970, beliau memegang jawatan Timbalan Ketua Pengarah (Arkib). Kepercayaan terhadap kepimpinannya semakin meningkat, dan pada 1977, beliau memangku jawatan Ketua Pengarah. Akhirnya, pada 1980, beliau dilantik secara rasmi ke jawatan tersebut. Ini menjadikannya wanita pertama yang mengetuai sebuah jabatan persekutuan serta Ketua Pengarah pertama dari skim Pegawai Arkib.
Sumbangan dan Pengiktirafan
Di bawah kepimpinan Datuk Zakiah Hanum, Arkib Negara berkembang pesat. Malah, ia mula diiktiraf di peringkat antarabangsa. Beliau aktif dalam organisasi seperti UNESCO, ICA, dan SARBICA. Selain itu, beliau menulis lebih daripada 20 buah buku serta menyumbang kepada penerbitan akademik dan media.
Jasanya diiktiraf dengan pelbagai anugerah. Antaranya, Johan Setia Mahkota (JSM), Dato’ Setia Di Raja Kedah (DSDK), Anugerah Ramon Magsaysay, dan Pingat Panglima Jasa Negara (PJN), yang membawa gelaran Datuk.
Datuk Zakiah Hanum percaya bahawa kreativiti dan inovasi adalah kunci kejayaan. Oleh sebab itu, beliau berusaha mengubah persepsi masyarakat terhadap Arkib Negara. Akhirnya, institusi ini diiktiraf sebagai pusat pemeliharaan sejarah dan warisan negara yang penting.
